Kollum – Tijdens Molendag 2011 was de molen Tochmaland te Kollum opengesteld voor publiek. Elke 2e zaterdag in mei is het Nationale Molendag en elke 2e zaterdag in september is het Friese Molendag. Vrijwillig molenaar Piet Korse was hierbij aanwezig om de belangstellenden van informatie te voorzien van deze poldermolen.

Deze molen is een van de grotere molens van Friesland. Het bijzondere is dat deze molen nog grotendeels authentiek is. Het publiek kon 2 trappen bestijgen van de in 1893 gebouwde molen. De laatste trappen konden vanwege de draaiende onderdelen niet worden betreden. Toch kon vanaf dit punt goed van het uitzicht genieten.
Volgens Korse, die zelf vanaf 1981 vrijwillig molenaar is, is zijn hobby landelijk gezien een uitstervend iets. Moleneigenaren vragen van hun molenaars een diploma, en er zijn steeds minder mensen die dit willen halen.

Geschiedenis Molen Tochmaland

De molen was vroeger uitgerust met zelfzwichting. Dit is een systeem met draaibare klepjes in de wieken waarmee de draaisnelheid van de wieken te regelen was. Dit systeem is nu vervangen door zeilen. De Tochmaland van 1893 tot 1946 de polder Tochmaland. Deze polder beslaat 550 ha. De polder is gesticht in 1892, omdat een aantal boeren toen besloot iets te doen aan de wateroverlast in dit, wat dieper gelegen, deel van het landschap.

Er werd een ringdijk aangelegd en een aantal sloten gegraven. Hierop kocht men een molen. De keus viel op een gebruikte, een voormalige houtzaagmolen, uit Veendam. Deze werd hier weer opgebouwd door een molenmaker uit Tilburg; die was iets goedkoper dan zijn collega uit Kollum.
Het nieuwe waterschap Tochmaland gaf nog wel iets extra’s uit, namelijk de gele steentjes voor de voet van de molen. Dat vond men toch mooier dan rode baksteen.
Er werd een molenaar aangesteld, en een jaar later werd ook de nieuwe molenaarswoning voltooid. Die is nog steeds herkenbaar in de boerderij naast de molen. De molenaar woont nu echter niet meer in deze boerderij.

In 1946 brak de gietijzeren bovenas. Reparatie was duur, en er werd besloten in plaats daarvan over te gaan op elektrische bemaling. Er werd een gemaaltje naast de molen gebouwd. Even leek het erop dat de molen toen zou worden afgebroken, maar de burgemeester adviseerde toendertijd dit niet te doen. De gemeente kreeg op 30 december 1948 de molen in eigendom en liet hem restaureren. Dat bleek weer nodig in 1963 en 1983.
Enkele jaren terug is een nieuwe elektromotor in de molen geplaatst, bij de as met het tandwiel van de vijzel, waarna het gemaaltje naast de molen kon worden afgebroken.

De molen kan nog steeds de polder droogma

© tekst en foto’s door René Van der Ploeg